Τι να κάνω όταν το παιδί μου παθαίνει meltdowns;

Τι είναι το meltdown και πώς συνδέεται με τη διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ASD)

Τα meltdown είναι έντονες συμπεριφορικές εκφράσεις συναισθηματικής απορρύθμισης, που συχνά περιλαμβάνουν κλάμα, κραυγές, επιθετικότητα ή αυτοτραυματισμό. Σε αντίθεση με τις «κρίσεις» ή τα "καπρίτσια", τα ξεσπάσματα δεν είναι στρατηγικά ούτε χειριστικά· αντικατοπτρίζουν την αδυναμία του νευρικού συστήματος να επεξεργαστεί ερεθίσματα ή εσωτερικές εντάσεις και εκφράζουν αυτήν ακριβώς την αισθητηριακή υπερφόρτιση. Στα παιδιά με Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές (ASD), τα ξεσπάσματα αποτελούν συχνά τρόπο εκτόνωσης λόγω αισθητηριακής ή επικοινωνιακής υπερφόρτωσης. Σύμφωνα με το DSM-5 (American Psychiatric Association, 2013), τα άτομα στο φάσμα παρουσιάζουν δυσκολίες στη συναισθηματική ρύθμιση, στη μετάβαση μεταξύ καταστάσεων και στην ανεκτικότητα σε αλλαγές, στις αιφνίδιες αισθητηριακές μεταβάσεις, παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα για ξεσπάσματα.

Ποιοι παράγοντες τα επιτείνουν και ποια είναι η κλίμακα σοβαρότητας

Τα meltdown μπορούν να προκληθούν από ποικίλους παράγοντες, όπως αισθητηριακή υπερδιέγερση (έντονοι ήχοι, φώτα), απρόσμενες αλλαγές στο πρόγραμμα, δυσκολία στην επικοινωνία, σωματική δυσφορία ή συναισθηματική ένταση. Η ένταση των ξεσπασμάτων διαφέρει: από ήπια απομάκρυνση και στερεοτυπικές κινήσεις και συνεχή πεταρίσματα έως έντονη επιθετικότητα ή αυτοτραυματισμό. Το πλαίσιο, η ηλικία, η ανάπτυξη και συνυπάρχουσες διαγνώσεις (π.χ. άγχος, ΔΕΠΥ) επηρεάζουν το πώς εκδηλώνεται το ξέσπασμα (Samson et al., 2015) καθώς αυτή τη στιγμή η πιο μεγάλη πρόκληση είναι η αναγνώριση και η διαφοροποίηση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με τη νευροδιαφορετικότητα στις μεταξύ αυτών διαφορές ειδικά όταν πρόκειται και για περιπτώσεις συννοσηρότητας, ή για τις διαγνώσεις που γίνονται λάθος ή κι εκείνες που δε γίνονται καθόλου. Ορισμένα παιδιά έχουν "shut downs", δηλαδή εσωτερικευμένη αντίδραση, ενώ άλλα παρουσιάζουν εκρηκτική συμπεριφορά. Η αναγνώριση αυτών των διαφορών είναι βασική για την κατάλληλη υποστήριξη και παραμένει μια δύσκολη πρόκληση.

Πώς να μπορέσουμε να προβλέψουμε και να οργανωθούμε προληπτικά ως γονείς

Η πρόληψη των ξεσπασμάτων βασίζεται στην κατανόηση του αισθητηριακού και συναισθηματικού προφίλ του παιδιού. Οι γονείς μπορούν να χρησιμοποιούν βοηθήματα αισθητηριακής ρύθμισης (π.χ. ακουστικά, κουβέρτες βάρους) και εργαλεία αναγνώρισης συναισθημάτων όπως παιχνίδια με αλληγορίες για θερμόμετρα συναισθήματος ή κοινωνικές ιστορίες. Η προετοιμασία για στρεσογόνες καταστάσεις μέσω πρόβας ή σταδιακής έκθεσης μειώνει την πιθανότητα έκρηξης (Guldberg, 2010), όπως και η προηγούμενη εμπειρία. Δηλαδή αν ξέρω πως κάτι έχει στο παρελθόν προκαλέσει meltdown στο παιδί το αποφεύγω ευλαβικά. Η σταθερότητα, η προβλεψιμότητα και η συν-ρύθμιση, δηλαδή η συναισθηματική υποστήριξη από τον γονέα μέσω μοντελοποίησης της δικής του της ηρεμίας που γίνεται γέφυρα εναρμόνισης και ασφάλειας για το παιδί, είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες πρακτικές.

Τι να κάνουμε όταν όμως ξεσπά το meltdown

Κατά τη διάρκεια ενός ξεσπάσματος, η προτεραιότητα είναι η ασφάλεια και η συναισθηματική αποφόρτιση, όχι η τιμωρία. Οι γονείς καλούνται να παραμείνουν ήρεμοι, να μειώσουν την επικοινωνία και τα αισθητηριακά ερεθίσματα (π.χ. φως, ήχοι), και να λειτουργήσουν ως «συναισθηματική άγκυρα» μέσω της συν-ρύθμισης. Η σωματική συγκράτηση πρέπει να αποφεύγεται, εκτός εάν υπάρχει κίνδυνος για το παιδί. Οι βαθιές πιέσεις ή οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις μπορεί να βοηθήσουν μόνο εάν έχουν καθιερωθεί από πριν ως βοηθητικές. Μετά το ξέσπασμα, η αποφόρτιση και η επανασύνδεση είναι πιο σημαντικές από την αναλυτική συζήτηση. Η ανάλυση μπορεί να γίνει όταν το παιδί είναι ξανά ήρεμο και «διαθέσιμο» για επεξεργασία (Siegel & Bryson, 2012). Κάποιες φορές το ίδιο το meltdown είναι η διαδρομή του παιδιού προς την ηρεμία του.

Υποστήριξη του γονέα: Τι χρειάζεται για να μείνει ανθεκτικός

Η γονεϊκή φροντίδα ενός παιδιού στο φάσμα με συχνά ξεσπάσματα είναι αποδεδειγμένα απαιτητική, στρεσογόνα, πιεστική γεμάτη ματαιώσεις και δύσκολα συναισθήματα. Τα επίπεδα άγχους, εξουθένωσης και δευτερογενούς τραύματος στους γονείς είναι αυξημένα (Hayes & Watson, 2013). Είναι κρίσιμο οι γονείς να έχουν πρόσβαση σε ψυχοεκπαιδευτικά εργαλεία, ομάδες υποστήριξης, χρόνο ξεκούρασης και επαγγελματική βοήθεια. Η φροντίδα του εαυτού, η συνειδητή διαχείριση συναισθημάτων και η επένδυση στην προσωπική τους ανθεκτικότητα είναι όχι μόνο απαραίτητα για την επιβίωσή τους, αλλά και για την ενίσχυση του παιδιού τους. Η ολιστική υποστήριξη της οικογένειας πρέπει να περιλαμβάνει τα αδέλφια, τον σύντροφο και το κοινωνικό περιβάλλον. Κυρίως όμως ο γονιός χρειάζεται να μπορέσει να αποδεχτεί ότι είναι ένας γονέας ενός τέτοιου παιδιού με όλες τις δυσκολίες και τα δώρα της διαφορετικότητας του. Κάποιες φιλοσοφικές και πνευματικές προσεγγίσεις, κάνουν λόγο για παιδιά που διαλέγουν τους γονείς τους γιατί μόνο αυτοί είναι ικανοί να τα φροντίσουν. Αν ισχύει ή όχι δε το γνωρίζει κανείς, όμως πια η επιστήμη μπορεί να δώσει στήριξη σε αυτούς τους γονείς να δώσουν κι εκείνοι στήριξη στα παιδιά τους.

Λέξεις-Κλειδιά

#Αυτισμός #ASD #Ξέσπασμα #ΓονείςΚαιΑυτισμός #ΣυναισθηματικήΡύθμιση #ΠαιδικήΨυχολογία #ΣυνΡύθμιση #Νευροδιαφορετικότητα #ΟλιστικήΓονεϊκότητα #ΦροντίδαΓονέα #ΑισθητηριακήΟλοκλήρωση #ΔιαχείρισηΣτρες #ΣτήριξηΟικογένειας #Αυτοφροντίδα #ΔιαχείρισηΞεσπασμάτων #ΓονεϊκήΑνθεκτικότητα

_{Βιβλιογραφία}

_{American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596 Guldberg, K. (2010). Educating children on the autism spectrum: Preconditions for inclusion and notions of 'best autism practice' in the early years. British Journal of Special Education, 37(4), 168–174. https://doi.org/10.1111/j.1467-8578.2010.00482.x Hayes, S. A., & Watson, S. L. (2013). The impact of parenting stress: A meta-analysis of studies comparing the experience of parenting stress in parents of children with and without autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 43(3), 629–642. https://doi.org/10.1007/s10803-012-1604-y Mazurek, M. O., et al. (2013). Anxiety, sensory over-responsivity, and gastrointestinal problems in children with autism spectrum disorders. Journal of Abnormal Child Psychology, 41(1), 165–176. https://doi.org/10.1007/s10802-012-9668-x Samson, A. C., et al. (2015). Emotion regulation in children and adolescents with autism spectrum disorder. Autism Research, 8(1), 9–18. https://doi.org/10.1002/aur.1387 Siegel, D. J., & Bryson, T. P. (2012). The whole-brain child: 12 revolutionary strategies to nurture your child's developing mind. Random House.}