Τι είναι τα baby blues; Πώς μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά;

Τι συμβαίνει στη λοχεία βιολογικά και ψυχοκοινωνικά;

Η εγκυμοσύνη και η λοχεία είναι ένα φυσιολογικό θαύμα. Μέσα σε ένα χρονικό διάστημα μερικών μηνών το σώμα μιας γυναίκας υπόκειται σε τρομερές ορμονικές και μεταβολικές αλλαγές για να μπορέσει να συντηρήσει την ολοκληρωμένη ανάπτυξη και θρέψη ενός νέου οργανισμού. Η λοχεία είναι ο χρόνος μετά τον τοκετό που απαιτείται για να επανέλθει το σώμα της μητέρας σε προ εγκυμοσύνης επίπεδα και το νεογνό να μπορέσει να μεγαλώσει αρκετά και να μην εξαρτάται αποκλειστικά από τη μητέρα του για τη θρέψη. Κατά τη διάρκεια της λοχείας η μητέρα βιώνει συμπτώματα αντίστοιχα της εμμηνόπαυσης καθώς δεν υπάρχει φυσιολογικός καταμήνιος κύκλος. Οι ορμόνες αρχίζουν να επανέρχονται σε σχετική ισορροπία μετά τους πρώτους 6 μήνες.

Η αυξημένη προλακτίνη και ωκυτοκίνη και τα χαμηλά οιστρογόνα σε συνδυασμό με την έλλειψη ύπνου και τον θηλασμό σχετίζονται με συμπτώματα άγχους, θλίψης, εναλλαγής στη διάθεση, κόπωση, κατακράτηση, αυξημένη πείνα, μειωμένη libido. Κάθε γυναίκα βιώνει διαφορετικά τη λοχεία και η ένταση των συμπτωμάτων ποικίλει.

Το ψυχοκοινωνικό βίωμα της λοχείας είναι εξίσου σημαντικό και αφορά και στους δύο γονείς. Είναι οι πρώτες στιγμές που καλούνται να αναλάβουν εκτός μαιευτικού πλαισίου την ευθύνη και τη φροντίδα του βρέφους. Οι πρώτες αυτές εμπειρίες επάρκειας και δεσμού είναι καθοριστικές στην εξέλιξη της οικογενειακής ομάδας. Η εμπειρία είναι μοναδική για κάθε γυναίκα — και κάθε μητέρα τη βιώνει με τον δικό της ρυθμό.

Tι είναι τα baby blues και πώς διαφέρουν από την επιλόχειο κατάθλιψη;

Η λοχεία είναι μια τεράστια ορμονική αλλαγή. Αυτό, σε συνδυασμό με την έλλειψη ύπνου, διαταραχή του βιολογικού ρολογιού, μειωμένο χρόνο για σωστή θρέψη και άσκηση, την αύξηση του βάρους και τις μεταβολικές αλλαγές, συντηρεί μια ορμονική ανισορροπία που επηρεάζει σημαντικά το συναίσθημα και συμβάλλει στην ύπαρξη συμπτωμάτων ανεξήγητης θλίψης, αισθήματος ανεπάρκειας, αισθήματος φόβου για την επαρκή φροντίδα του νεογνού, αποστροφής για το αλλαγμένο σώμα της ίδιας της μητέρας, αλλαγή στις ισορροπίες της σχέσης με τον σύντροφο και την υπόλοιπη οικογένεια.

Η πιο συχνή ορμονική διαταραχή κατά τη λοχεία είναι η θυρεοειδίτιδα της λοχείας η οποία συμβαίνει σε ένα 10% των γυναικών και μπορεί να εντείνει συμπτώματα άγχους και θλίψης και πολλές φορές να παρερμηνευτεί και για έντονο postpartum baby blues ή ακόμα και επιλόχειο κατάθλιψη αν παραμείνει αδιάγνωστη και χωρίς θεραπεία.

Τα postpartum ή baby blues είναι μια συχνή εμπειρία των νέων μητέρων. Είναι απόλυτα διαχειρίσιμη κατάσταση, με μικρή χρονική διάρκεια και έως ένα βαθμό είναι αναμενόμενος ο τρόπος διαχείρισης των νέων συνθηκών και του ρόλου της γονεϊκότητας.

Αυτό που χρειάζεται να γνωρίζουμε και να αναγνωρίζουμε είναι το πώς διαφέρουν από την επιλόχειο κατάθλιψη και πότε χρειάζεται να κινητοποιηθούμε ώστε η κατάσταση να μην εξελιχθεί περαιτέρω.

Χρειάζεται η λεχωίδα, ο σύντροφός της και το άμεσο περιβάλλον να είναι ενήμεροι και έτοιμοι να ζητήσουν κατάλληλη βοήθεια.

Υπάρχουν παράγοντες προδιάθεσης περιγεννητικών ψυχολογικών διαταραχών και ποιοι είναι αυτοί;

Ενδεικτικά κάποιοι παράγοντες προδιάθεσης είναι:

• Μια ανεπιθύμητη ή δύσκολη εγκυμοσύνη και αγχογόνα συμβάντα κατά τη διάρκεια της κύησης.

• Ιστορικό γυναικολογικών προβλημάτων ή υπογονιμότητας.

• Ιστορικό χρόνιων νοσημάτων (αυτοάνοσα νοσήματα, θυρεοειδικές παθήσεις, σακχαρώδης διαβήτης, νευρολογικά νοσήματα) που μπορεί να επιδεινωθούν μετά τον τοκετό και χρειάζονται διαχείριση ταυτόχρονα με την τεράστια αλλαγή που φέρνει η γονεϊκότητα.

• Μια δύσκολη εγκυμοσύνη και/η τοκετός.

• Πρόωρος τοκετός ή προβλήματα υγείας του βρέφους/παραμονή σε θερμοκοιτίδα.

• Έλλειψη ύπνου για μεγάλο χρονικό διάστημα.

• Ιστορικό ψυχικών διαταραχών του/της ιδίου ή της οικογένειας.

• Συνθήκες μονογονεϊκότητας ή οικονομικά προβλήματα.

Ποιος ο ρόλος και η συμμετοχή του συντρόφου στην εμπειρία των baby blues;

Ο ρόλος του συντρόφου είναι πολύ σημαντικός για το διάστημα της λοχείας. Είναι σημαντικό να βρίσκεται σε εγρήγορση και επίγνωση της μεταβατικής φάσης και της συν-αξιολόγησης των συμπτωμάτων μαζί με τη σύντροφο-μητέρα.

Και ο πατέρας μπορεί να βιώσει baby blues με τον δικό του τρόπο.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε το σώμα μας να επανέλθει ομαλά με όσο το δυνατόν λιγότερες σωματικές και ψυχικές διαταραχές;

Η φροντίδα του σώματος είναι απαραίτητη για την συναισθηματική/ψυχική ισορροπία.

1. Σημασία Ύπνου: Ο επαρκής ύπνος είναι αρκετά σημαντικός. Η νέα μητέρα είναι σημαντικό να κοιμάται τουλάχιστον 7 ώρες την ημέρα για να αποφύγει συμπτώματα υπερκόπωσης. Ο ύπνος πρέπει να είναι προτεραιότητα και γι’ αυτό είναι σημαντικό το στενό περιβάλλον να βοηθά με δουλειές στο σπίτι, προετοιμασία γευμάτων, φροντίδα του μωρού. Είναι σημαντικό να υπάρχει ένα πλαίσιο στήριξης από πριν τον τοκετό.

2. Σωστή Διατροφή: Η σωστή θρέψη και η ποιότητα της τροφής είναι απαραίτητη για την ορμονική ισορροπία, ιδίως αν η μητέρα θηλάζει. Αποφεύγουμε τροφές πλούσιες σε ζάχαρη, κορεσμένα λιπαρά, συσκευασμένα τρόφιμα, γρήγορο φαγητό χωρίς θρεπτική αξία. Κάνουμε συχνά γεύματα και δίνουμε έμφαση στην κατανάλωση τροφών πλούσιων σε βιταμίνες, φυτικές ίνες και ιχνοστοιχεία.

3. Ενυδάτωση: Είναι εξαιρετικά σημαντική και παίζει ρόλο στο αίσθημα ενέργειας και ευεξίας της νέας μητέρας. Συμπτώματα αφυδάτωσης μπορεί να είναι ταχυκαρδίες και αρρυθμίες, ζάλη, κόπωση, μυαλγίες και κράμπες, πονοκέφαλοι, κακή διάθεση. Είναι σημαντικό η λεχωίδα να καταναλώνει 2-2.5 λίτρα υγρά χωρίς ζάχαρη κάθε μέρα. Ειδικά αν μια μητέρα θηλάζει θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική με τη διατροφή και την ενυδάτωσή της και να λαμβάνει πολυβιταμίνες θηλασμού αλλά και άλλες βιταμίνες, ανάλογα με τις ατομικές της ανάγκες.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η νέα μητέρα πρέπει να συνεχίσει να παρακολουθείται μετά την εγκυμοσύνη ιατρικά και να γίνονται τακτικά εξετάσεις κατά τη διάρκεια της λοχείας οπότε να δίνονται οι κατάλληλες κατευθύνσεις. Σε κάθε φάση της μεταβατικής περιόδου της λοχείας πρέπει να υπάρχει συνεργασία με μαία/ιατρό ώστε να συζητούνται όλα τα σωματικά και ψυχικά συμπτώματα έγκαιρα και, βέβαια, με ψυχολόγο αν υπάρχει ιστορικό έντονου στρες ή ψυχικής διαταραχής.

Είναι απαραίτητη η ύπαρξη μιας ομάδας ανθρώπων του κοντινού περιβάλλοντος (σύντροφος, συγγενείς, στενοί φίλοι) που θα βοηθήσουν πρακτικά και θα στηρίξουν ψυχολογικά τη μητέρα, ώστε να αντιμετωπίσει τα baby blues αποτελεσματικά και να μπορέσει να απολαύσει αυτή τη μοναδική περίοδο της ζωής της με το νέο της μωρό και να μπορέσει να χτίσει έναν ισχυρό δεσμό μαζί του.

Αν τα συμπτώματα της θλίψης επιμένουν για περισσότερο από 6 μήνες και υπάρχει και αποστροφή του μωρού ή αδυναμία φροντίδας του μωρού και του εαυτού τότε πρέπει άμεσα να ζητηθεί βοήθεια για την πιθανότητα επιλόχειας κατάθλιψης η οποία πρέπει να αντιμετωπισθεί από ειδικό.

Baby Blues: Πότε χρειάζεται βοήθεια;

• Αν η θλίψη επιμένει πέραν των 2 εβδομάδων

• Αν υπάρχει απώλεια ενδιαφέροντος για το μωρό

• Αν εμφανίζεται αποστροφή προς το σώμα ή τον εαυτό

• Αν υπάρχουν σκέψεις απόγνωσης ή απομόνωσης

• Αν υπάρχει δυσκολία στη βασική φροντίδα του βρέφους ή του εαυτού

Ζητήστε υποστήριξη από ειδικό. Η βοήθεια υπάρχει και κάνει τη διαφορά.

Η περίοδος της λοχείας είναι έντονη, μεταβατική, αλλά και βαθιά ανθρώπινη. Με ενημέρωση, φροντίδα και στήριξη, η μητέρα μπορεί όχι μόνο να αντεπεξέλθει, αλλά να ανθίσει στη νέα της ταυτότητα.

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ

Λοχεία, θηλασμός, ορμονική αλλαγή, επιλόχειος θλίψη, επιλόχειος κατάθλιψη, διατροφή στη λοχεία, ιατρικές εξετάσεις στη λοχεία

_{ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ}

_{1. Diana Lynn Barnes, 2021, H Ψυχολογία της Αναπαραγωγικής Περιόδου, Αθήνα, Κωνσταντάρας Ιατρικές Εκδόσεις 2. https://www.endodiabetes.gr/index.php/pregnancy/thyroid-and-pregnancy/postpartum-thyroiditis2 3. https://www.endodiabetes.gr/index.php/pregnancy/nutrition-during-breastfeeding 4. https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/postpartum-mood-disorders-what-new-moms-need-to-know 5. https://www.ivfbabble.com/ 6. https://www.eshre.eu/}